- Zdjęcie: Shutterstock.com
Mniej pieniędzy, więcej czasu
Polska znalazła wśród trzech państw, których konsumenci najczęściej deklarowali wzrost zakupów i konsumpcji owoców, nabiału oraz ziół i przypraw. Z drugiej strony nasz kraj odnotował drugi największy spadek zakupów gotowych posiłków (aż dwie trzecie respondentów zadeklarowało bowiem, że miało więcej wolnego czasu). Także e-commerce ze spożywką rozwija się w Polsce podczas pandemii wolniej niż w innych krajach.
Okazało się także, że 53% rodaków odczuwa trudności finansowe, dlatego najczęściej spośród innych badanych krajów rezygnuje z zakupów produktów premium na rzecz tańszych odpowiedników, np. pod marką własną.
Branża spożywcza, zarówno pod względem produkcji, jak i sprzedaży, okazała się bardziej odporna na pandemiczny kryzys niż sektor dóbr trwałych. W całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej sprzedaż żywności spadła o 6% rok do roku (kwiecień 2020 vs. kwiecień 2019), podczas gdy produkty nonfoodowe (z paliwami włącznie) zaliczyły spadek o 17%. W Polsce różnica była nieznaczna: -11% w przypadku żywności i -12% w przypadku produktów nieżywnościowych.
Co po COVID?
– Przewidzenie przyszłości jest trudne, bo wiele czynników może wpłynąć na kształtowanie się postaw konsumentów – mówi Aleksandra Niżyńska z EIT Food. – Warto jednak tworzyć scenariusze, by być przygotowanym na dostosowanie się do rzeczywistości w czasie, gdy będą się one realizowały, czyli stworzyć plany adaptacyjne.
EIT Food będący niezależną agendą Unii Europejskiej przewidział powrót do nowej rzeczywistości według czterech ścieżek: skrajnie optymistycznej i pesymistycznej oraz dwóch pośrednich. To, która z nich się zrealizuje, zależeć będzie zarówno od postaw rządów, konsumentów, jak i czynników makroekonomicznych. Rozwój epidemii, tempo i skuteczność szczepień, tempo zacieśniania lub luzowania obostrzeń i rozmiar wsparcia dla gospodarek oraz zaufanie (bądź nieufność) konsumentów, zarówno co do własnej przyszłości ekonomicznej, jak i bezpieczeństwa będą się składały na krajobraz po covidowej bitwie.
Szanse na zrównoważoną odbudowę dla rolnictwa stworzą potencjalni nowi konsumenci lokalnych produktów, którzy zwrócą się w stronę krótszych łańcuchów dostaw (mniejsze ryzyko zakłóceń, większa świeżość, wspieranie lokalnych rolników). Krótszy łańcuch to także mniejsza liczba pośredników, a więc i wyższe marże. Możliwa jest także regionalna współpraca, czego przykładem podczas pandemii mogą być kraje bałtyckie, w których rolnicy, dzięki wzajemnemu wsparciu uzyskali efekt skali.
Lokalni przetwórcy uzyskają z kolei szansę na rozpowszechnienie swoich produktów, możliwość wprowadzania innowacji, która zapewni większą efektywność kosztową i pozostawianie mniejszego śladu węglowego ze względu na ograniczenie transportu.
Konsument natomiast stanie się bardziej świadomy, zwróci się ku lokalnym targom lub wręcz kupować będzie chciał od producentów, a w przyszłości stanie się bardziej skłonny do wybierania produktów premium.
Badania objęły 10 krajów: Hiszpanię, Szwecję, Wielką Brytanię, Niemcy, Polskę, Włochy, Francję, Grecję, Finlandię i Rumunię i zostały przeprowadzone we wrześniu 2020 r. na próbie 5000 osób.