- Czekolada fair trade. Zdjęcie: Shutterstock.com
Wielu konsumentów nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, że czekolada ma przed sobą niepewną przyszłość i w najbliższym czasie może stać się rzadkim luksusowym towarem. Z czego to wynika?
Przemysł czekoladowy jest słodko-gorzki
Według danych Fundacji Fairtrade Polska, aż 60% ziaren kakao na światowym rynku pochodzi z Ghany i Wybrzeża Kości Słoniowej, gdzie uprawiane są na małym pasie w promieniu 10 stopni od równika. Jest tam wystarczająco gorąco i wilgotno, by ziarna mogły się rozwijać.
Uprawa kakao to źródło utrzymania dla 5,5 miliona rolników i około 40 milionów zatrudnionych na plantacjach pracowników najemnych. Praca ta jest niezwykle wymagająca – kakaowce są delikatne i wrażliwe na zmiany klimatyczne, więc rolnicy muszą chronić drzewa przed zbyt silnym działaniem wiatru i promieniami słonecznymi, jak również przed szkodnikami i chorobami.
Niestety, przeciętny rolnik zajmujący się uprawą kakao zarabia mniej niż 1 dolara dziennie. Takie dochody nie pozwalają kupować nowego sprzętu czy brać udziału w szkoleniach na temat nowych metod upraw, które pomogłyby zwiększyć przychody. Dodatkowo średni wiek rolników uprawiających kakao wynosi obecnie ponad 50 lat, ponieważ młodsze pokolenie nie jest zainteresowane tym zajęciem z powodu niskich dochodów. Oprócz tego w sektorze kakaowym codziennością są nierówne traktowanie płci czy praca dzieci. Jak temu przeciwdziałać?
Słodka przyszłość nie tylko dla kakao
Dobrą wiadomością jest fakt, że wśród coraz większej liczby konsumentów (także czekolady) z krajów globalnej Północy, w tym również Polski, znacząco wzrasta przekonanie o wpływie świadomych decyzji zakupowych na zachowania firm.
Według ostatnich badań konsumenckich od przedsiębiorstw coraz bardziej wymaga się sprawiedliwego wynagradzania i uczciwego traktowania pracowników. 57% badanych twierdzi, że jest gotowych zapłacić więcej za produkty i marki, które działają na rzecz poprawy sytuacji środowiskowej i społecznej (badanie Globe Scan na zlecenie Fairtrade International, 2021 r.).
Świadomość konsumentów przekłada się na rynkowe wyniki – w 2020 roku sprzedaż hurtowa netto produktów z kakao z certyfikatem Fairtrade osiągnęła w Polsce wartość 424 mln złotych, co stanowi 83% sprzedaży wszystkich produktów Fairtrade na polskim rynku. Warto zaznaczyć, że choć w ostatnich miesiącach w kraju wzrosły ceny wielu produktów, to paradoksalnie nie zniechęca to konsumentów do kupowania czekolady wytwarzanej m.in. na zasadach fair, za którą trzeba zapłacić więcej niż za podobne słodycze bez certyfikatu.
– Wyższa cena produktów jest do pewnego stopnia pochodną płacenia wyższej ceny za kakao w skupie – przekonuje Zbigniew Szalbot, członek zarządu Fairtrade Polska. – Dodatkowo rolnicy otrzymują tzw. premię Fairtrade, którą przeznaczają m.in. na opiekę medyczną czy szkolenia. Wybierając produkty z certyfikatem Fairtrade, wspieramy tych, którym zawdzięczamy surowce w naszych ulubionych smakołykach – dodaje.
Otwartość na sprawiedliwe wybory
Trudna sytuacja rolników z globalnego Południa zmusza do podejmowania konkretnych działań. Fairtrade to system certyfikacji, który działa w rejonach, gdzie uprawia się m.in. kakao. Powstał po to, by wspierać lokalną przedsiębiorczość przez zapewnienie rolnikom środków utrzymania, uczciwych cen za produkty i stabilnych warunków eksportu towarów, a także po to, by dbać o środowisko.
Rolnicy objęci systemem Fairtrade dokładają wszelkich starań, by wytwarzane przez nich produkty były jak najlepszej jakości. – Wielu drobnych producentów z globalnego Południa pracuje na niewielkich obszarach. Chcemy dbać o swoje uprawy, również dzięki temu, że wychowaliśmy się m.in. w cieniu kakaowców czy kawowców – wyjaśnia Ademilson Borges, który na co dzień zajmuje się uprawą kawy i jest członkiem spółdzielni APASCOFFEE w Brazylii.
Jak to działa? Rolnicy zrzeszeni w spółdzielniach z certyfikatem Fairtrade otrzymują za swoje plony ustaloną cenę minimalną, która pokrywa koszty m.in. zrównoważonej produkcji kakao. Ponadto, otrzymują premię Fairtrade, która służy m.in. do inwestowania w podnoszenie jakości i wydajności upraw, a częściowo jest przeznaczana na projekty rozwojowe, z których korzystają całe społeczności.
– Wbrew pozorom producenci kakao i my, kupujący wyroby czekoladowe, mamy wiele wspólnego – tłumaczy Zbigniew Szalbot. – Rolnicy z krajów globalnego Południa także chcą otrzymywać godne wynagrodzenie za swoją pracę, inwestować w rozwój swoich gospodarstw oraz móc zapewnić przyszłość swoim dzieciom. To kwestie ważne dla każdego z nas, dlatego tak istotne jest podejmowanie wszystkich możliwych inicjatyw, poprawiających sytuację rolników, dzięki którym każdego dnia możemy kupować nasze ulubione produkty – zaznacza.
Na pierwszy rzut oka każda czekolada na półkach sklepowych wygląda tak samo. Obecnie konsumenci często porównują je pod kątem składu. Warto jednak również zwrócić uwagę na to, czy kakao, będące jednym ze składowych produktu, zostało pozyskane na zasadach Fairtrade. To wiadomość dla nas-konsumentów, że plantatorzy, którzy uprawiali kakao, otrzymali bardziej sprawiedliwą cenę za swoją pracę.